Çocuklarda Ateş ve Havale

ATEŞ

Çocuklar büyüklere göre çok kolay ateşlenirler. Ateş daima bir hastalığın işaretidir. Süt çocukluğu çağında aniden ateş yükselmeleri olduğu gibi düşmeleri de sık görülür. Yeni doğan çağındaki bebeklerin susuz kalmalarında bile ateşleri yükselir. (Susuzluk ateşi). Aşırı beslenme neticesinde, vücuda giren proteinler vücut ısısını artırır.

Yüksek ateş çocuğun sağlık durumunu bozar. İştahsızlık, yorgunluk, hâlsizlik, solunum ve kalp atışlarında hızlanma, baş ağrısı, durgunluk, uyku düzensizliği, üşüme, titreme, bazen de ateş düşerken  terlemeler yapabilir.

Ateş Nasıl Ölçülür: Küçük çocukların ateşleri makattan alınmalıdır. Bu yaşlardan sonra ağızdan ve koltuk altından ölçülmesi uygundur. Koltuk altı ateşi çok kere yanıltır. Derecenin civalı kısmı mutlaka, teri silinmiş elbise kısımları sıyrılmış koltuk altında, 3-4 dakika tutulur. Ateşin makattan alınması için derece önce silkelenir, sırt üstü yatan küçük bebeğin iki ayak bileklerinden tek elle tutulur. Makat deliği görüldükten sonra, derecenin civalı kısmı  dışardan görülmeyecek şekilde  içeri sokulur. Bir dakika sonra derecenin civalı siyah sütunu bitimindeki rakam okunur. Daha büyük çocuklar ise yüzüstü yatırılır, hareketleri engellendikten sonra makattan, aynı şekilde ateşi ölçülür.

Ateşli Çocuklar İçin Alınacak Tedbirler:

Ateşli ve hasta çocuğu, mutlaka doktora göstermelidir. Doktor gelinceye kadar önceden bilinen bazı önlemler alınmalı ve ateş düşürücüler verilmelidir. İlk yapılacak iş, yüksek cuğun üstündeki fazla giyim eşyalarını çıkartmak olmalıdır. Bazende tamamen soyundurulur. Yarıya sulandırılmış alkol veya sirkeli suyla ıslatılmış, sıkılmış bezlerle baş, koltuk altı, batın, kol ve bacaklara on dakikalık aralıklarla, soğuk kompres yapılmalıdır. Bir yandan da sıcaklık kontrolü yapılmalı, normale yakın bir düzeye gelince bu işleme son verilmelidir.

Anne ve babalar, ateşin  çok tehlikeli olduğu düşüncesiyle  düşürülmesi için çırpmırlar. Havaleye yatkın çocuklara biraz özen göstermek normaldir. Ama ateş, vücudun hastalıklara karşı gösterdiği bir savunma reaksiyonudur. Hastalığın seyri hakkında doktora fikir verir. Netice olarak ateşli çocuğa ailenin yapacağı işler, doktor gelinceye kadardır

Çocuklarda Ateş ve Havale

HAVALE

Havale, merkezî sinir sistemi hastalığı veya vazife bozukluklarında, çocukluk çağında sık görülen, aileyi paniğe ve telâşa sevkeden bilincin birdenbire kaybı, göz, yüz ve diğer vücut adalelerinin kasılmasıyla belirlenen bir arazlar topluluğudur.

Havalenin daha çok, çocuklarda görülmesinin sebep ve mekanizması henüz iyice aydınlatılmamıştır. Ancak merkezî sinir sistemindeki elektriksel faaliyetin düzensizliği sonucu meydana gelen tahrişin, havaleye sebep olduğu düşünülmektedir.

Havale gelince çocuk bilincini kaybeder. Gözler kayar, bir noktaya bakar ve sabitleşir. Dişler kenetlenir, göz kapakları, yüz adaleleri ve vücudun diğer bölümleri düzensiz bir şekilde kasılır ve hareket eder. Solunum güçleşir, dudak kenarlarında köpükler belirir, çocuk idrarını ve kakasını kaçırabilir.

Havaleler genellikle iki grupta toplanır:

1- Akut (aniden) gelen veya tekrarlamayan havaleler.

2- Kronik (eski) veya tekrarlayan havaleler.

1- Akut (Aniden Gelen) veya Tekrarlamayan Havaleler:

a) Yeni doğan çağında düşük kilolu, doğum travması geçiren ve metabolik bir hastalığı olan çocuklarda yüzde bir nispetinde görülür. Güçsüz bağırma, solunum yavaşlaması, ense sertliği, göz kapakları, el ve ayak parmaklarında kasılmalar ve çiğneme hareketleri şeklinde belli olur. Yeni doğan bebekte görülen havale, üç günden fazla sürerse ve kalp atışlarında yavaşlama olursa, sonuç iyi değildir.

b) Süt çocuklarında ve oyun çağı çocuklarında görülen havale sebepleri çok çeşitlidir. Yaklaşık olarak çocukların % 3-5’inde hayatın altıncı ayından sonra 2-3 sene içinde, ateşli hastalıklarda görülen havaleler, altı-sekiz yaşlarından sonra çok azalır. Sebepleri arasında, kalsiyum noksanlığı tetanisi, kafa travması, kurşun zehirlenmeleri, havasızlık, kanda şeker azlığı, akut nefrit ve sara sayılabilir.

Her ateşli çocuk havale olmaz. Yine de tedbirli olmak, ateşini herkesin yapabileceği usullerle düşürmeye çalışmak gereklidir. Her çocukta, havale yapabilecek ateş yüksekliği değişiktir. Erkek çocuklarda kızlara göre 2 misli daha sıklıkta görülür. Ateşli hastalıklara bağlı havaleler uzun sürmezler. 10 dakikayı geçen nöbetler sarayı düşündürür.

Yüksek ateşe bağlı havalelerin, %5-10 kadarı saraya dönüşebilir. Bu durumda hayatî tehlike riski vardır. Hava yollarının tıkanması ve kusmuk yutulması hayatî tehlikeyi artırır. Yapılacak iş, derhâl hekime gidip, havalenin kontrol altına alınması, hava yolunun açık tutulması, oksijen tenefüsü, solunum yolundaki ifrazatın aspirasyonu (çekilmesi) gibi, acil tedbirlerin alınmasıdır. Bunun yanında, havaleye karşı ilâçlar derhâl uygulanmalı ve esas sebebe göre, gerekli tedbirler alınmalıdır.

2- Kronik veya Tekrarlayan Havaleler (Saralar):

Sara nöbetleri, beyin dokusundaki fonksiyon bozukluğu olayıdır. Çocuğun huysuzluğu, çok ağlaması, iştahsızlığı, baş ağrısı, aklî durgunluk, anne ve babaya nöbetin geleceğini düşündürmelidir. Bazen yavaş yavaş, bazen aniden gelir. Havale krizi gelmeyen sara çeşitleri de mevcuttur.

Bugün büyük hastanelerde sırf sara ile uğraşan bilim dalı vardır. Her hastanın durumuna, hastalığın tipine göre tedavi uygulanır.

Havaleli Çocuğa Ne Yapmalı?: Havale, çocukta yarı koma hâli yaptığından aile büyük bir telâş ve panik içindedir. Hâlbuki hiç telâşa kapılmadan en yakın doktorun yardımını istemek lâzımdır.

Çocuk bebekse kundağı açılır. Serbest hâle getirilir. Çocuk büyükse yatağa yatırılır. Ateşi yüksekse, önceden bilinen ateş düşürücüler verilir. Ateş, soğuk kompresle düşürülmeye çalışılır. Nöbet hâlinde iken, eli, ayağı serbest tutulur. Yoksa kırıklar, yaralanmalar olabilir, bu arada dilini ısırmaması için, diş arasına cetvel, mandal veya diş fırçası sapı gibi bir cisim konur ve doktor müdahalesi beklenir.